İngilizce eğitiminde kuvvetli bir temel kurmak için öğrenmemiz gerekenlerden biri de(nouns) adlardır. Bir çocuğun anadilinde ilk bellediği lisan unsuru adlardır. Bu nedenle, biz de adları temel konularımız arasına aldık.
Adlar kişiler,hayvanlar,yer,nesne,olay, nitelik,etkinlik ve soyut fikirleri isimlendiren sözcüklerdir. Ahmet, Mehmet gibi isimler de bu tanıma pekala uyar.Ama “nouns” kavramı bundan çok daha geniştir. “Nouns” (adlar); bir dilde kim, nerede ve nedir? Sorularını yanıtlayan kelimelerdir.
Her cümlede mutlaka bir ad bulunur. Bu nedenle adlara cümle kurucular veya cümlenin yapı taşları denebilir. Örnekler:
The cat sleeps. Kedi uyur. (Hayvan ismi)
Sakarya is a city. Sakarya bir şehirdir. (Yer ismi)
He is reading a book. O bir kitap okuyor. (nesne ismi)
Too many accidents happen in our country. Ülkemizde çok sayıda kaza olur.
I love freedom. Özgürlüğe bayılırım. (Fikir adı)
She is nice. O güzeldir. (Nitelik adı)
She has no courage. Onun cesareti yok.(Soyut kavram)
Turkey is a lovely country. Türkiye güzel bir ülkedir.(yer ismi)
Arda is a handsome boy. Arda yakışıklı bir çocuktur. (insan ismi)
1)Adlarda tekil ve çoğul hal(Singular and Plural Nouns):
Adlarda tekil ve çoğul durumu, o nesnenin bir tanemi yoksa, yoksa birden fazla mı olduğunu gösterir. Daha da önemlisi, adın tekil veya çoğul oluşu, başta fiil olmak üzere, tüm cümlenin şeklini etkiler. Örnekler:
The girl is at home. Kız evde.
The girls are at home. Kızlar evde.
There is a book on the table. Masanın üstünde bir kitap var.
There are books on the table. Masanın üstünde kitaplar var.
He is an engineer. O bir mühendistir.
They are engineers. Onlar mühendislerdir.
2)Adları tekilden(singular), çoğula (plural) dönüştürmede en yaygın kural, tekil adın sonuna “s” harfini eklemektir.
Dog - dogs at – atlar
house – houses ev – evler
Boy – boys erkek çocuğu
matter – matters nesne – nesneler
name – names isim – isimler
colour – colours renk – renkler
eye – eyes göz – gözler
ear - ears kulak – kulaklar
wall – walls duvar – duvarlar
book -books kitap – kitaplar
chair -chairs sandalye – sandalyeler
worker – workers işçi – işçiler
boat – boats sandal – sandallar
husband – husbands koca – kocalar
3) Tekil ad ch,sh,s,x,yada z ile bitiyorsa, sonuna –es eklenir:
Church - churches kilise kiliseler
Brush - brushes fırça – fırçalar
Bus – buses otobüs - otobüsler
Box/boxes - kutu – kutular
buzz/buzzes - vızıltı – vızıltılar
4)Tekil ad ünsüz + y ile bitiyorsa(-by,-dy,-ty) –y kaldırılır ve –ies eklenir:
Baby babies - bebek – bebekler
Party – parties parti – partiler
Lady - ladies hanım – hanımlar
City – cities şehir – şehirler
5) y’den önce ünlü varsa genel kurala uyulur:
toy – toys oyuncak - oyuncaklar
monkey – monkeys maymun- maymunlar
6) sonu-f yada –fe ile biten adlarda ‘f’ yerine ‘ve’ konulur,-es(yada-s) eklenerek çoğullaştırılır.
Half - halves yarım – yarımlar
leaf - leaves yaprak - yapraklar
life - lives hayat – hayatlar
shelf – shelves çekçece – çekmeceler
Thief - thieves hırsız – hırsızlar
Wife – wives karı – karılar
Knife – knives bıçak – bıçaklar
7) Çok sayıda adın çoğul hale gelmesinde hiçbir kural yoktur. Bu adlarda, tekil ve çoğul farklı kelimelerdir.
foot – feet ayak – ayaklar
tooth – teeth diş – dişler
goose - geese kaz – kazlar
man - men adam – adamlar
woman – women kadın – kadınlar
Mouse - mice fare – fareler
Child – children çocuk – çocuklar
Person – people kişi – kişiler
8) Tekili - çoğulu aynı olan adlar:
aircraft - savaş uçağı – savaş uçakları
deer - geyik – geyikler
fish - balık - balıklar
means - imkan – imkan lar
species - tür – türler
sheep - koyun – koyunlar
people - insan
9) Özellikle bilim dilinde kullanılan çoğu başka dillerden alınmış sözcüklerin çoğulları kuralsızdır:
Tekil Çoğul Anlamı
cactus cacti - kaktüs - kaktüsler
datum data - veri - veriler
fungus fungi - mantar – mantarlar
bacterium bacteria - bakteri - bakteriler
criterion criteria - kriter - kriterler
nucleus nuclei - çekirdek – çekirdekler
radius radii - yarıçap – yarıçaplar
crisis crises - kriz – krizler
hypothesis hypotheses - hipotez – hipotezler
thesis theses - tez – tezler
medium media - medya - medyalar
stimulus stimuli - uyarıcı – uyarıcılar
phenomenon phenomena - olay - olaylar
vertebra vertebrae - kaburga - kaburgalar
10)Sonundaki “s” harfinden dolayı, görünüşte çoğul, anlamı tekil olan adlara dikkat edilmelidir: Örnekler:
linguistics - dil bilimi
mathematics(maths) - matematik
Politics - politika
Economics - ekonomi, iktisat
Physics - fizik
Electronics - elektronik
Gymnastics - jimnastik
Athletics - atletizm
Cümle içinde kullanım:
I hate mathematics. Matematikten(matematiklerden değil) nefret ederim.
Gymnastics is the best sport. Jimnastik (jimnastikler değil) en iyi spordur.
Economics is a social science. Ekonomi (ekonomiler değil) bir sosyal bilimdir.
İstisna: News çoğul değil, tekildir.
What time is the news? ( What time are the news değil) Haberler ne zaman?
11) Sonu “s” ile biten bazı adlar tekil de, çoğul da olabilir. Örnekler:
means - imkan, vasıta
Train is a means of transport. Tren bir nakliye vasıtasıdır
There are many means of transport. Bir çok nakliye vasıtası vardır.
Series (seri, dizi):
He is watching a television series. O bir televizyon dizisi izliyor.
There are three television series in Channel 2. Kanal 2’de iki televizyon dizisi oynuyor.
Species (tür, cins)
Parrot is a species of bird. Papağan bir kuş cinsidir.
In Turkey, there live 600 species of animals. Türkiye’de 600 hayvan türü yaşar.
12)Bazı tekil adlar genellikle çoğul bir fiil ile kullanılır. Bu adlar tek bir şeyi değil, insan gruplarını ifade eder. Örnekler:
The government want(wants değil) to increase the taxes. Hükümet vergileri artırmak istiyor.
The staff of the company are not(is not değil) happy. Şirketin kadrosu mutlu değil.
The police are(is değil) chasing the the robber. Polis soyguncuyu kovalıyor.
Turkish team are (is değil) playing very well. Türk takımı çok iyi oynuyor.
PO have(has değil) reduced the price of petrol. Po petrol fiyatını indirdi.
Dikkat: Bunları tekil fiille de kullanmak mümkündür. Mesela, the government wants, PO has .. gibi.
Person (şahıs, kişi) kelimesinin çoğulu persons olmasına rağmen, genellikle people kelimesi tercih edilir.
13)Para miktarını, zaman peryodunu, mesafeyi vs. bildiren kelimeler tek bir şey olarak düşünülür. Dolayısıyla, tekil adlar olarak kullanılır. Örnekler:
One thousand YTL is a good money. Bin YTL iyi bir paradır.
Two years is a long time to spent in prison. İki yıl hapis geçirmek için uzun bir süredir.
5 kilometers is a long way to walk on foot. Yaya yürümek içim 5 kilometre uzun bir mesafe.
14) Kimi adlar hep çoğul olarak kullanılır :
the police - polis
trousers - pantolon
pants - pantolon
riches - zenginlik
15) Tek bir nesne olan fakat, iki bölümden oluşan bazı eşyalar için çoğul şekil kullanırız. Örnekler:
trousers - pants Pantolon (iki ayağı var)
jeans - blucin ( “ “ “ )
tights - tayt ( “ “ “)
shorts - şort ( “ “ “)
pyjamas - pijama ( alt ve üstten oluşan iki bölümü var)
glasses – spectacles gözlük (iki camı var)
binoculars - dürbün (iki gözü var)
scissors - makas (iki parçalı nesne)
Bunlar çoğuldurlar ve çoğul fiili alırlar.
My trousers are too short. (My trouser is too short değil). Pantalonum çok kısa.
I bought new glasses. (I bought a new glasses değil) Yeni gözlük satınaldım.
Your jeans(pyjamas) are nice. (Your jean(pyjamas) is nice değil).Senin Blujinin(pijaman)6 güzel.
16)İngilizcede bazı adlar çoğul yapılmaz; bunlara kütle adları veya sayılamayan adlar(uncountable nouns) denir.( bu konu ileride daha detaylı incelenecektir).
Advice - tavsiye
Ammunition - cephane
Anger - kızgınlık
Assistance - yardım
Behaviour - davranış
Bread - ekmek
chaos - kaos
conduct - yönetmek, iletmek, orkestra idare etmek
courage - cesaret
dirt - kir, pislik
employment - istihdam
evidence - kanıt
fun - eğlence
furniture - mobilya
harm - zarar
housework - ev ödevi
information - enformasyon
knowledge - bilgi
laughter - kahkaha, gülüş
legislation - mevzuat
leisure - dinlenme, boş vakit
lighning - yıldırım
luck - şans, talih
luggage - bagaj
machinery - makinalar, makine parkı
money - para
moonlight - ay ışığı
news - haber, müjde
permission - izin, müsaade
Photography - fotoğraf
poetry - şiir
produce - üretmek,imal etmek
progress - ilerleme, inkişaf
rubbish - çöp, saçma söz
safety - güvenlik
shopping - alışveriş
sunlight - güneş ışığı
thunder - gök gürlemesi
transport - nakliye
underwear - iç giyim
weather - hava, hava koşulları
Dikkat : Bu kelimeler, belirsizlik artikeli olan ve bir, veya herhangi bir anlamına gelen (a,an)ile kullanılmaz.
17) Birleşik isimlerde çoğul eki olan “s” bazen birinci, bazen ikinci kelimeye eklenir.
Son-in-law - sons-in-laws üvey evlat – üvey evlatlar
man-of-war - men-of-war savaş adamı – savaş adamları
armchair – armchairs koltuk – koltuklar
18) İyelik (sahiplik) genel olarak tekil adlara (‘s) eklenerek yapılır. İyeliği (sahipliği) göstermek adların çok önemli bir fonksiyonudur.
My friend’s car arkadaşımın arabası
the boy’s shirt çocuğun gömleği
The student’s note-book talebenin defteri
Her husband’s job Kocasının işi(mesleği)
19) Kurallı çoğul adlara yalnızca(‘) eklenir.
The girls’ teachers kızların öğretmenleri
The studens’ grades öğrencilerin notları
20)Kuralsız çoğul adlara(‘s) eklenir.
the children’s show çocukların şovu
men’s wear erkek giyimi
gentlemen’s agreement centilmen anlaşması
21) İlk ad cansız ise iyelik göstermek için ad+of+ad yapısı daha sık kullanılır.
the shadow of your smile - gülüşünün gölgesi
the fall of Rome - Roma’nın yıkılışı
the urgency of the matter - meselenin aciliyeti
the cost of the production - üretimin maliyeti
22) -s ile biten özel adlar İngiliz İngilizcesinde (‘s) takısı alır.
Charles’s diary - Charles’in günlüğü
Amerikan İngilizcesinde ise, (‘) yeterlidir:
Socrates’s peech - Sokrat’ın savunması
23) Kimi zaman çifte iyelik kullanılabilir.
She is a friend of my father’s. O babamın bir arkadaşıdır.
24) Genel kabul görmüş zaman, para vb. ile ilgili ifadelerde (‘s) kullanılır.
Ten minutes’walk - On dakikalık yürüyüş
a year’s profit - bir yılın karı
a day’s work - bir günün çalışması
A hard day’s night - Zor bir günün gecesi
25) Özel Adlar ve Cins Adlar - Proper nouns and common nouns
Bunlara ayni zamanda özel isimler de denir. Bunlar biricik olan kişi ve kurumların isimleridir. Mesela,
Emre, Hasan, John, Paul, Jupiter, Almanya, Aksaray, The President, The Cenral Bank
İngilizce ve Latin alfabesiyle yazılan lisanlarda özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır. Böylece, özel isimleri diğerlerinden kolayca tefrik edebiliriz. Ancak, bu Almanca için geçerli değildir. Çünkü Almanca’da her türlü ad büyük harf ile başlar.
Özel isimlerde adın sözlük anlamıyla, kişi arasında anlam ilişkisi aranmamalıdır. Mesela, bir kimsenin ismi Aslan olabilir, ama kendisi tabii ki aslan değildir. Bu nedenle, özel isimler tercüme edilmez, aynen yazılır.
Özel adlar (proper nouns) dışındaki bütün adlar cins (common) adlardır. Örneğin,
Board - tahta
country - ülke
planet - gezegen
love - aşk
officer - subay
room - oda
26) Sayılan Adlar ve Sayılamayan Adlar - (countable nouns and mass(uncountable) nouns
Günlük hayatta çok kullandığımız sayılabilir adlar (countable nouns), somut, sayılabilir maddelere işaret eder. Örneğin; eye (göz), table (masa), event (olay).
Ertrafımızda gördüğümüz ve sayıya vurulabilen herşey sayılabilir adlardır(countable nouns). Yukarıdaki ilgili maddelerde gördüğümüz gibi,sayılabilir adların çoğulu yapılabilir.
Sayılamayan Adlar ( non-countable nouns), Sayılamayan şeyleri gösterir Doğal olarak, bunların çoğulu yapılamaz. Örnekler:
Laughter - kahkaha
Helium - helyum
Water - su
Air - hava
Milk - süt
wine - şarap
Beer - bira
cake - kek
sugar - şeker
rice - pirinç
meat - et
cheese - peynir
flour - un
Heat - ısı, sıcaklık
Smoking - sigara içmek
sunshine - güneş ışığı
electricity - electricity
biology - biyoloji
Dikkat:
Genel kural olarak, sayılamayan adlar çoğullaştırılamaz. Çünkü, sayılamayan şeylerin çoğulunu aramak mantıklı değildir. Ancak, kuralın istisnası vardır. Şöyle ki bazı adları tür, çeşit (type) bildirmek için kullandığımızda çoğullaştırabiliriz. Örneğin:
New wines are introduced to the market everyday - Piyasaya her gün yeni şaraplar sürülüyor.
The waters of Atlantic is salty – Atlantiğin suları tuzludur.
In a world map, we see different peoples. Dünya atlasında farklı ülkeler görürüz.
*Sayılamayan adlar genellikle artikelsiz kullanılır. Örneğin:
Smoking is bad for health. Sigara içmek sağlık için zararlıdı
Poetry is a beaty. Şiir güzeldir.
Sugar is sweet. Şeker tatlıdır.
Experience is the best teacher. Tecrübe en iyi öğretmendir.
Practice makes master. Alıştırma yapmak ustalaştırır.
Salt is poison. Tuz zehirdir.
*Sayılamayan adlardan önce şu edatlar kullanılabilir.
some, any, enough, this, that, and much. Örnekler:
I need some money. Paraya ihtiyacım var.
Give me that (this) book. Bana şu kitabı ver.
This man is crazy. Bu adam çılgın.
He can speak much English. Çok (iyi) İngilizce bilir.
We have much(enough) water. Çok (yeterli) suyumuz var.
I don’t see any person. Hiçbir şahıs görmüyorum.
*Sayılamaz oldukları için, bu adlar şu edatlarla birlikte kullanılmaz.
these, those, every, each, either, and neithe
-Aşağıdaki ifadeleri kullanmak mümkündür.
much harm çok zarar
The fire brought about much harm. Yangın çok zarara yol açtı.
little harm - az zarar
The accident caused little harm. Kaza az zarar verdi.
27) Adların Cinsiyeti (Noun Gender)
Eski İngilizce’de bir çok ad, refere ettiği insanın dişi veya erkek oluşuna göre, farklı şekil alırdı. Bugün bu uygulama çok azalmıştır. Ama, halen mevcuttur
Actor aktör (erkek)
actress aktör (bayan)
Waiter garson (erkek)
Waitress garson (bayan)
Steward hostes (erkek)
Stewardess hostes (bayan)
